Dlaczego rak nie lubi chili?

Różnego rodzaju papryki, są nieodzownym elementem w kuchni fascynatów ostrego smaku. Potrafią one dostarczyć nie tylko ognistych wrażeń, ale też wielu związków prozdrowotnych. Papryka jest źródłem takich witamin jak witamina A, C i B6 oraz paru składników mineralnych.

Substancją, która odpowiada za smak ostry w papryczkach jest kapsaicyna. Im jej więcej, tym ostrzejsza papryczka. Kapsaicyna jest substancją rozpuszczającą się w tłuszczach - między innymi dlatego popijanie ostrej potrawy wodą nie zdaje egzaminu - przynajmniej nie na długo. Udowodniono już, że kapsaicyna dobrze wpływa na serce oraz spalanie tkanki tłuszczowej, znajduje też zastosowanie w neuropatycznych bólach, jak na przykład klasterowe bóle głowy.

W świecie nauki istnieją jednak także przesłanki o jej przeciwnowotworowym działaniu. 

Kapsaicyna w prewencji i leczeniu raka

Nie jest tajemnicą, że wiele warzyw i owoców ma działanie przeciwnowotworowe i w związku z tym warto włączyć je do swojej diety. Dzieje się tak z powodu zawartości licznych substancji bioaktywnych, do których należy kapsaicyna.

Każda z tych substancji może mieć inny mechanizm działania. Mogą one zapobiegać mutacji genów, hamować wzrost guza, wzmacniać siły odpornościowe Twojego organizmu, hamować angiogenezę - tworzenie nowych naczyń krwionośnych, które dostarczają rakowi substancji niezbędnych do życia albo prowokować komórki nowotworu do śmierci - czyli apoptozy. Ponieważ komórki rakowe działają trochę inaczej niż te zdrowe, zwalczając nowotwór, substancje bioaktywne równocześnie zostawiają w spokoju całą resztę komórek.

Brzmi jak silny sprzymierzeniec? Więc pora się zaprzyjaźnić choćby z chili i rodzinką!

Kapsaicyna w badaniach sprawdziła się przy:

• Nowotworach jelita grubego i innych nowotworach przewodu pokarmowego
• Nowotworach piersi
• Nowotworach prostaty
• Białaczce szpikowej
• Szpiczaku mnogim
• Gruczolakoraku przełyku
• Czerniaku
• Nowotworach trzustki
• Nowotworach wątroby
• Nowotworach pęcherza moczowego
• Nowotworach płuc

Zależnie od dawki i rodzaju nowotworu, kapsaicyna potrafi zahamować wzrost nowotworu, zwiększyć apoptozę czy zmniejszyć zdolność komórek nowotworowych do przeżycia. Dzięki temu kapsaicyna może spowolnić rozwój guza, a w niektórych przypadkach doprowadzić nawet do jego zmniejszenia. 

W badaniach przeprowadzanych na zwierzętach, do zatrzymania wzrostu guza skuteczne były dawki  rzędu 1mg/kg podawane 3 razy w tygodniu. Natomiast większe dawki - 5mg/kg 3 razy w tygodniu oraz 2,5mg/kg podawane 5-6 razy w tygodniu potrafiły doprowadzić do zmniejszenia rozmiaru guza nawet o 60%! 

Jak kapsaicyna osiąga taki efekt? Zaburza funkcjonowanie komórki nowotworowej:

Duża część nowotworów posiada pewne receptory o skomplikowanie brzmiących skrótach - TRPV1 oraz TRPV6, do których kapsaicyna może się przyłączyć i trochę namieszać rakowi w planach. A co robi?

• Doprowadza do zaburzenia działania mitochondriów - akumulatorów komórek odpowiedzialnych za wytwarzanie i dostarczanie energii - w komórkach nowotworowych - rak bez możliwości wytworzenia energii ginie
• Prowadzi do powstawania wolnych rodników - tak, te same substancje, które mogą być przyczyną nowotworu w pierwszej kolejności, okazują się też sojusznikiem pomagającym w jego pokonaniu. Między innymi na tym mechanizmie opiera się chemioterapia. Po prostu zamiast produkować wolne rodniki, które działają na Twoje komórki, kapsaicyna doprowadza do ich powstania wewnątrz komórek nowotworowych. Innymi słowy, doprowadza do wojny między teoretycznymi sojusznikami.

Oprócz tego, kapsaicyna:

• Wspomaga działanie białka p53 - jest to białko-strażnik, które czuwa nad stanem DNA i prawidłowym rozwojem nowych komórek, poprzez zatrzymanie cyklu komórkowego, naprawę uszkodzonego DNA i prowokowanie śmierci komórki. Obecność kapsaicyny prowadzi do fosforylacji tego białka, co uruchamia proces apoptozy komórki nowotworowej.
• Hamuje działanie androgenów na komórki nowotworowe - co może być przydatne w niektórych rodzajach raka prostaty, podatnego na leczenie hormonalne.
• Aktywuje substancje prowadzące do apoptozy komórki nowotworowej - m.in. kaspazy
• Powstrzymuje tworzenie nowych naczyń krwionośnych, mogących odżywić nowotwór - czyli hamuje angiogenezę
• Przeszkadza nowotworowi w migracji i tworzeniu przerzutów - czyli nie pozwala żeby rak osiągnął etap tzw. metastazy

Pamiętaj jednak, że nie jest możliwym bezpośrednie przeniesienie wyników badań na wyhodowanych komórkach oraz zwierzętach na ludzi. Dlatego nie rzucaj chemioterapii i nie licz na to, że sama kapsaicyna Ci pomoże - jej działanie nie zostało jeszcze wystarczająco dobrze przebadane, aby stwierdzić to na pewno. Jednak istnieją mocne przesłanki, że może okazać się pomocna, dlatego warto włączyć ostre potrawy do swojej diety. Tylko nie przepal sobie przełyku i nie zapomnij o różnorodności.

Kapsaicyna, jako pomocnik w bólach nowotworowych

Ból w chorobie nowotworowej występuje często - szacuje się, że nawet 40% chorych z zaawansowanym nowotworem zmaga się z bólem neuropatycznym. Pojawia się on na skutek uszkodzenia układu nerwowego. Doprowadza do tego zarówno sam nowotwór - tworząc nacieki i produkując toksyny uszkadzające komórki nerwowe - jak i leczenie w postaci operacji, czy cytostatyków. Jest to nadal duży problem - u wielu chorych dostępne leki nie działają, lub powodują tylko nieznaczną ulgę. A życie z bólem skutecznie obniża jakość życia, w związku z tym badacze ciągle poszukują nowych sposobów łagodzenia bólu.

Jak wspomniałam we wstępie, kapsaicyna sprawdziła się już w innych bólach o podłożu neuropatycznym. W łagodzeniu bólu w chorobie nowotworowej tę substancję stosuje się miejscowo w postaci kremu lub maści zawierającej 8% kapsaicyny. Kapsaicynę można stosować obok opioidów, sterydów, leków przeciwdepresyjnych.

Jak to działa? Kapsaicyna stosowana na skórze drażni receptory bólowe - nocyreceptory i prowadzi do ich aktywacji. Na pierwszy rzut oka można uznać, że to przecież efekt odwrotny, niż ten, który chcesz uzyskać, prawda?

W zasadzie to prawda, ale tylko połowicznie. Aktywując nocyreceptory, kapsaicyna równocześnie uszczupla zapasy neuroprzekaźnika w nerwach - substancji P, która odpowiada za odczuwanie bólu - to zmniejsza transmisję bólu. Substancja P pełni rolę takiego gońca. Receptory bólowe, w odpowiedzi na ich podrażnienie, wysyłają ją do centrali - mózgu, żeby powiadomić o sytuacji. Gdy brakuje substancji P - a więc nie ma jak dostarczyć wiadomości, mózg po prostu nie wie, że ma boleć. W ten sposób kapsaicyna ma działanie znieczulające. 

Niestety, żeby złagodzić ból nowotworowy, najpierw trzeba pozwolić kapsaicynie zadziałać - wiąże się to z powstawaniem rumienia i podrażnień na skórze, a także regularnym stosowaniem kremu - i brudzeniem ubrań, pościeli, itp.

Kiedy lepiej unikać kapsaicyny?

• Gdy leczysz się z pomocą 5-fluorouracylu (5-Fluorouracil-Ebewe), stosowanego m.in. w leczeniu nowotworów dróg żółciowych. Kapsaicyna zmniejsza jego działanie.
• Przy owrzodzeniach i stanach zapalnych jamy ustnej, przełyku i dalszych odcinków przewodu pokarmowego - to trochę jak posypywać rany solą.
• Jeśli cierpisz na refluks żołądkowo-przełykowy
• Kiedy zmagasz się z wrzodami żołądka lub dwunatnicy

W świecie naukowym przeważają badania dotyczące antynowotworowego działania kapsaicyny. Jednak pamiętaj, że może ona działać drażniąco - a nadmierne, długotrwałe podrażnienie, także może doprowadzić do rozwoju nowotworu. Dlatego, w niektórych badaniach, zauważono że kapsaicyna może prowadzić do rozwoju nowotworów - szczególnie związanych z przewodem pokarmowym. Unikaj więc kapsaicyny, jeśli chorujesz na nowotwór przewodu pokarmowego. Pamiętaj, żeby nie spożywać jej nadmiernych ilości, bo możesz osiągnąć efekt odwrotny od upragnionego - to dawka czyni truciznę. 

Jak możesz stosować kapsaicynę?

Problem z kapsaicyną jest taki, że jest ona mało biodostępna - czyli naszemu organizmowi trudno się ją wchłania i wykorzystuje. Biodostępność i skuteczność kapsaicyny można jednak zwiększyć przez odpowiednie połączenia: 

• Używaj jej zarówno w formie przyprawy, jak i świeżej papryki. Ta druga opcja jest oczywiście pewniejsza
• Pamiętaj, że kapsaicyna rozpuszcza się w tłuszczach - dlatego jej źródła łącz zawsze z dodatkiem tłuszczu
• Piperyna, substancja zawarta w pieprzu, zwiększa biodostępność m.in. kurkuminy i kapsaicyny
• Kapsaicyna i resweratrol nawzajem wspomagają swoje działanie, warto spożywać źródła obu tych substancji - źródłem tego drugiego są przede wszystkim winogrona. 
• Chili można też łączyć z warzywami krzyżowymi, zawierającymi indole, także wykazujące lepszy efekt w połączeniu z kapsaicyną.

Mam nadzieję, że przekonałam Cię do tego, że warto od czasu do czasu spożyć coś ostrego. Kapsaicyna może okazać się cennym sprzymierzeńcem w zapobieganiu i leczeniu nowotworów. Pamiętaj jednak, że badania, które przytaczam w tym poście, przeprowadzane były na wyhodowanych w laboratorium komórkach nowotworowych - gdzie kapsaicyna była podawana bezpośrednio do komórek - oraz na zwierzętach - w dawkach, które nie mogły być przyjmowane doustnie. 2,5mg/kg to dawka, która na pierwszy rzut oka może wydawać się niewielka, jednak do wywołana uczucia ostrości potrzebne jest dużo mniej kapsaicyny - a przecież ważysz więcej niż mysz, czy szczur. Nie jest znana dokładna dawka, która wykazywałaby skuteczność u ludzi. Nie przeceniaj więc kapsaicyny. Korzystaj z jej zalet z umiarem i jako czynnik wspomagający.

1. Chapa-Oliver A.M., Mejía-Teniente L., Review: Capsaicin: From Plants to a Cancer-Suppressing Agent, Molecules 2016, 21, 931.
2. Zheng J., Zhou Y., Li Y., Xu D.P., Li S., Li H.B., Review: Spices for Prevention and Treatment of Cancers, Nutrients 2016, 8, 495.
3. Mori A., Lehmann S.,O’Kelly J., Kumagai T., Desmond J.C., Pervan M., McBride W.H., Kizaki M., Koeffler P.H., Capsaicin, a Component of Red Peppers, Inhibits the Growth of Androgen-Independent, p53 Mutant Prostate Cancer Cells, Cancer Res 2006; 66: (6). 
4. Lin C.H., Lu W.C., Wang C.W., Chan Y.C., Mu-Kuan Chen M.K., Capsaicin induces cell cycle arrest and apoptosis in human KB cancer cells, BMC Complement Altern Med. 2013;13:46.
5. Clark R. Lee S.H., Review: Anticancer Properties of Capsaicin Against Human Cancer, Anticancer Research 2016, 36(3): 837-843.
6. Woroń J., Adamczyk A., Malec-Milewska M., Jakowicka-Wordliczek J., Stosowanie koanalgetyków u pacjentów z bólem neuropatycznym w przebiegu choroby nowotworowej, Medycyna Paliatywna w Praktyce 2014, 8(2), 85-90.
7. Zajączkowska R., Leppert W., Leczenie bólu neuropatycznego u chorych na nowotwory, Medycyna Paliatywna w Praktyce 2016; 10, 1: 14–21.
8. Bode A.M., Dong Z.,The Two Faces of Capsaicin, Cancer Res 2011; 71(8).